फेसबुकमा शुरु भयो बहर पाठशाला - पेज जसले गर्नेछ बहरको छलफल र अभ्यास

चुकुप्रकाश अनलाइन , 

नेपाली गज़लको विकाशमा ठाँउ ठाँउमा प्रयास भईरहेको छ | फेसबुक तथा वेबसाइट बाट पनि  नेपाली गजल लेखन को अभ्यास हुने भएको छ | त्यसै बीच बहर पाठशाला-पेजले पनि नया प्रयास थालेको छ | उक्त पेजमा आह्वान गरिएको छ - 

सकेसम्म यो पेज हामी बहर पाठशाला समूहमा क्रियाशील साथीहरू बीचमा नै अभ्यास गर्न कार्यशालाको रूपमा विकाश गरौँ । यसमा विभिन्न बहरका नाम तिनीहरूको परिचय सहितका थ्रेडहरू राखिनेछन् । आफ्ना सोही बहरमा भएका रचनाहरू त्यही थ्रेडमा राखिएमा भोलि अध्ययन गरेर अभ्यास गर्नेलाई सजिलो हुने छ । आफूले पनि अरू साथीहरूका रचना हेरेर थप कुरा सिक्न सकिन्छ ।

पेजबाट नवसर्जकहरुले भरपुर ज्ञान हासिल गर्न सक्ने दावी गर्दै यसरी भनिएको छ - 

पेज सबैको लागि खुला गर्ने । जसले जहाँ भेटिन्छ त्यहीँ टिप्पणी र तिनका प्रतिक्रिया दिने । सबैले समान अवशर पाउने ।
फाइदा : यसो गर्दा धेरै भन्दा धेरै साथीहरूले आफ्ना छुट्टा छुट्टै थ्रेड सुरु गर्न पाउनु हुनेछ । सबैले पेजलाई आफ्नो महशुश गर्नु हुनेछ ।

विषयवस्तु व्यवस्थापन गर्न सजिलो हुन्छ । खोजेको कुरा सजिलै भेटिन्छ । 

उसो त भर्खरै भएको एक सर्वेक्षणमा भनिएको छ नेपालमा २ लाख भन्दा धेरै गजल लेख्न प्रयास गर्ने हरु  छन् भने लाखौं को मात्रामा गजल मन पराउने र माया गर्ने व्यक्तिहरु छन् | सबैलाई यसले समेट्न सक्ला ? सबैको सुनुवाई गर्न  सक्षम होला ? फेसबुकमा यस्ता पेज थुप्रै भेटिन्छन् र यसलाई कसरी बिस्वास गर्ने त ? 

 हामीसंग जवाफ मुलक थुप्रै भनाइहरु सुरक्षित छन् जसले यस पेजको विश्वास उचा गरिदिएको छ , फेसबुकमा करुण थापाले बहर पाठशाला नामक एक ग्रुप निर्माण गरि त्यहीबाट अनलाइन प्रशिक्षण सेवा गर्दै आउनु भएको थियो | त्यहाँ भनिएको छ -  

बहरका बारेमा छलफल गर्ने मञ‍्च तथा बहरमा गजल सिक्न चाहने हामी सबैको साझा पाठशाला । यस पाठशालामा बहरका पाठ, छलफल र छलफल या अभ्यासको निम्ति राखिने बहरवद्ध गजल बाहेकका अन्य गजल, शेर र सूचना आदि तुरुन्त हटाइनेछ । गजल र शेरहरु पोष्ट गर्न अन्य ग्रुप सञ्चालित छन् ।
तसर्थ बेबहर गजल, शेरहरु र यो समूहसित असम्बन्धित सूचनाहरू यहाँ पोष्ट नगर्नुहोला ।

सबैको साझा पाठशाला भनेपनि यो समुह भने गोप्य राखिएको छ | यहाँ बहर लेखन अभ्यासमा भने बाधा देखिन्छ | यसैलाई मध्यनजर गर्दै सामुहिकरुपमा खुल्ला पेज सन्चाल गरिएको छ  बहर पाठशाला - पेज 

जहाँ बहरमा अभ्यास शृङ्खला यसरी गरिएको छ - 

नेपाली गजलमा आफ्नो कलम तिखार्दै रहनुभएका जिज्ञासु र प्रतिभाशाली साधकहरूको चासो र जिम्मेवारीवोधले नेपाली गजलमा फेरि नयाँ युगको उदघोष गर्दैछ । हिजो बहर र छन्द नबुझेर, नजानेर वा आफ्नो क्षमताले नभ्याएर गजलमा लय आवश्यक छैन, नेपाली भाषाले लय थेग्न सक्दैन भन्नेहरूलाई यी प्रतिभाशाली हातहरूले 'नेपाली भाषा गरीब छैन, नेपाली गजलकारहरू खुबीहीन छैनन् ' भन्ने पुष्टि गरिदिएका छन् । यो अभियानमा बहर पाठशाला समस्त साधक हरू सितै छ र रहनेछ ।

आज हामी अर्को एउटा बहरमा अभ्यास गर्ने छौं ।

अघिल्लो पाली हामीले तबील बहरमा अभ्यास गरेका थियौँ । आज अर्को मुरक्कब बहरको अभ्यास गर्छौँ । 

२२१२ मुसतफ्इलुन बहरे रमलको रुक्न हो । यस्तै २१२ फाइलुन मुतदारिक बहरको रुक्न हो । यी दुई रुक्नको मेलबाट बहरे 'बसीत' बन्छ । बहरे बसीत को अर्कान २२१२ २१२ को आवृत्ति हो । एउटा मात्र आवृत्ति भए बहरे बसीत मुरब्बा सालिम र दुईओटा आवृत्ति भए बसीत मुसम्मन सालिम भनिन्छ । यद्यपि चिन्नेबेलामा यी दुबै अवस्थालाई बहरे बसीत मात्रै भनेको पाइन्छ । झण्डै हाम्रो लोकभाका लोरीसित मिल्ने यो बहर साङ्गीतिक हिसाबले पनि मीठो बन्ने देखिन्छ ।

ल जाऊँ अब अभ्यास तर्फ

बहर : बसीत

मात्रा : २२१२ २१२//२२१२ २१२

लय : लालालला लालला, लालालला लालला

रुक्न : मुस्तफ्इलुन फाइलुन, मुस्तफ्इलुन फाइलुन

वर्ण सङ्ख्या : १४ 

मात्रा सङ्ख्या : २४

मध्यविश्राम अनिवार्य त हैन तर मध्य विश्राम नभएका मिसरा भन्दा भएका मिसरामा मिठास धेरै देखिने हुँदा त्यसमा सचेत भइदिनुहुन निवेदन गर्दछौँ ।