नेपाली कविता फाँटमा अलि व्यापक
ढङ्गले मुक्तकका बारेमा अध्ययन भएको
देखिँदैन । अध्ययन गरेकाले पनि यसका बारेमा जाँगर गरेर लेखिदिएका छैनन् ।
यसले गर्दा मु्क्तक भनेपछि हुरुक्क हुने जमात आज मुक्तकलाई चिनाउने
सैद्धान्तिक आलेखका अभावमा भ्रमको कुहिरोमा निसास्सिरहेको छ । नेपाली
साहित्य जगतमा निकै फस्टाएको विधा गज़ल हो भने मुक्तक पछी पछी नै देखिन्छ |
तर नेपालीमा मुक्तक कविताको लेखन वि.सं. १८३९ तिरबाटै भएको देखिन्छ ।
शक्तिबल्लभ अज्र्याल (पृथ्वीनारायण शाहदेखि रणबहादुर शाह कालका कवि)
अहिलेसम्मको खोजद्वारा प्रमाणित पहिलो नेपाली मुक्तककार हुन् । उनका ‘तनहुँ
भकुन्डो’ शीर्षकका दुई श्लोकलाई नेपालीमा लेखिएका सर्वप्राचीन मुक्तक
मानिन्छ ।
मुक्तक फेरी ऐले अन्तिम समयमा आएर निकै चासोको बिषय बनेको पाइएको छ | आज
यसको लेखन र विभिन्न पत्रपत्रिकाले देखाएको चासो लाइ मान्ने हो भने यो विधा
निकै अगाडी आउने आँकलन गर्न सकिन्छ |
चुकुप्रकाश डट ब्लग बाट पनि यस विधालाइ निरन्तरता दिने कोशिस गरिएको छ | यसै ब्लग बाट आयोजना हुने विभिन्न कार्यक्रम मध्य "मुक्तक दोहोरि धमाका" सबैको बलियो सुझाब , साल्लाह तथा प्रतिक्रिया बाट अघि बढ्दै आएको छ | हरेक महिना हुने यो मुक्तक दोहोरि कार्यक्रमको सातौँ शृंखला सम्म सकिएर आज २०७१ साल भाद्र ४ गते साँझ ४ बजेबाट आठौँ भाग सुरु हुदै छ |
प्रकाश अर्याल 'चुकुप्रकाश ' |
पहिलो, दोस्रो र तेस्रो भाग चुकुप्रकाश डट ब्लग मै संचालन भएको थियो भने बाँकी भाग विभिन्न अतिथिको साथमा संचालन गर्दै आइरहेको छ | मुक्तक दोहोरिको सुरुको तिन भाग सम्म ब्लगका एडमिन चुकुप्रकाशबाट बै संचालन भएको थियो भने , चौथो बिमल राज ढकाल , पाँचौ भण्डारी दाइ
"अचम्म " , छैटौं देवराज भन्तना"विवश अश्रुमालि" , सातौँ जगत अधिकारि अनमोल मुख्य भूमिकामा रहेका थिए | आजको यो कार्यक्रम तीज विशेष बनाइएको छ | महिलाहरुको विशेष चाड तीज को अवसरमा संचालन हुन लागेको यो कार्यक्राममा महिला नै प्रमुख भूमिकामा रहनुहुने छ |
बाग्लुङ को छिस्तीमा जन्मेर गैडाकोट,४,नवलपरासी लाइ कर्मभूमि बनाउनु भएको कल्पना पौडेल 'जिज्ञासु ' हाल इजरायलमा हुनुहुन्छ | आजको कार्यक्रम उहाले इजराइल बाटै संचालन गर्दै हुनुहन्छ |
पिता टिकाराम पौडेल तथा माता मनिकर्ण पौडेलकी सुपुत्रीका रुपमा बि .सं. २०३२ साल बैशाख २९ मा जन्मनुभएकी जिज्ञासुले बि.ए. सम्मको अध्ययन गर्नु भएको छ |उहाको समाज सेवा र साहित्य प्रतिको योगदान उल्लेखनीय छ | उहाँ
कल्पना पौडेल 'जिज्ञासु' |
कल्पना फाउन्डेसनको संस्थापक अध्यक्ष , विश्व नेपाली साहित्य महासंघ इजरायल शाखा(GFNL) को
सह - सचिव तथा नेपाल मुक्तक प्रतिष्ठान इजरायल शाखा को सदस्य समेत हुनुहुन्छ |पहिलो गज़ल संग्रह " भावनाका भेलहरु ' २०६९ , र दोस्रो गज़ल संग्रह ;जून हराएको रात ' २०७१ गरी उहाँको हालसम्म दुइ वटा कृति प्रकाशित भएको छ भने उहाँका गीत गज़ल मुक्तक कविता कथा र लेखहरु बिभिन्न पत्र पत्रिकामा प्रकाशित भएका छन्
दोहोरीमा
सहभागी हुन केहि दिन आगाडी नै ब्लग मा धेरै भन्दा धेरै टिप्पणी आएको छ |
फेसबुकका भित्ता यिनै प्रसङ्ग ले भरिएका छन |
"दोहोरीमा रमाइलो गर्नकै
लागी धेरैले मुक्तक लेख्छन र निखारता पाउँछन , कतिपयले त पहिलो मुक्तक
नै यहीं लेखेका छन् | यो कार्यक्रमको मुख्य लक्ष्य नै नेपाली साहित्य जगतमा
मुक्तकको चम्किलो ज्योती बाल्नु , सिघ्र प्रतिउत्तरको क्षमतामा वृद्धि गर्नु ,
रचनामा निखारता ल्याउनु र अरुको रचना पढ्ने बानी बसाल्नु हो |"
चुकुप्रकाश आठौँ तीज विशेष मुक्तक दोहोरि कल्पना जिज्ञासुको व्यक्तिगत फेसबुक वाल मा संचालन हुँदैछ | उहाँलाई कल्पना पौडेल 'जिज्ञासु'
https://www.facebook.com/kalpana.sharma.376/ मा गएर सम्पर्क राख्न र मुक्तक दोहोरि मा भाग लिन सकिन्छ |
No comments:
Post a Comment